سلامت نیوز:ازدواج در تفکر خانواده های ایرانی تکلیفی است که بر هر دختر و پسر جوانی واجب است و پس از رسیدن به سن ازدواج فشار خانواده ها بر فرزندان برای جلوگیری از مجرد ماندن افزایش مییابد اما گاهی به‌خصوص در مورد دختران ترس از ازدواج به دلیل محرومیت هایی است که پس از آن برای‌شان به‌وجود می آید. زنان پس از ازدواج حق تحصیل، کار، انتخاب مسکن، خروج از کشور و... را ازدست میدهند و با توجه به رسانهای شدن مشکلاتی که برای زنان ورزشکار به‌وجود آمد، تامل در مورد حقوق از دست رفته پس از ازدواج افزایش یافت.
به گزارش سلامت نیوز، ابتکار نوشت: عده ای از فعالان حقوق زنان معتقدند قوانین ازدواج منطبق با خانواده های سنتی است که نقش زن و شوهر به صورت سنتی تعیین میشد اما با تحول ساختار خانواده این قوانین بهروز نشد. هرچند به لحاظ حقوقی بعد از ازدواج محدودیت هایی برای زنان به‌وجود میآید اما قانون اجازه داده زوجین در مواردی که با یکدیگر توافق کردهاند برخی از این حقوق را در عقدنامه قید کنند. برای مثال وکالت در طلاق، وکالت در خروج از کشور، حضانت فرزندان، اشتغال، تحصیل، تعیین مسکن، اجازه عمل جراحی در صورت توافق زوجین هنگام عقد یا پس از آن به زن داده میشود. مواردی زیادی از محروم شدن زن از کار پس از ازدواج توسط شوهر وجود دارد و حتی عمل جراحی غیرضروری بدون امضا پدر و شوهر انجام نخواهد شد.
مشکل از جایی آغاز میشود که با همان قانونی که به اندازه جاری شدن عقد میان زوجین معتبر است، برخورد سلیقهای انجام میشود. زوجینی که با توافق یکدیگر و رضایت هر 2طرف هنگام ازدواج به دفاتر ازدواج مراجعه میکنند و یا پس از عقد برای ثبت آنها به دفاتر اسناد رسمی مراجعه میکنند، برخی سردفتران از ثبت آن خودداری میکنند. در برخی موارد سردفترها شروع به نصیحت زوجین برای جلوگیری از ثبت این شروط میکنند و با جملاتی مانند «این حرفها زمان عقد شگون ندارد» سعی در خودداری از ثبت آنها میکنند، گاهی حتی بعضی از دفاتر ازدواج یا اسناد رسمی برای اضافه کردن این شروط درخواست مبلغ اضافه تر میکنند.
از ازدواج میترسیدم
«ناهید» یکی از زنانی است که پیش از ازدواج شروط ضمن عقد را با رضایت همسرش هنگام عقد دریافت کرد و اکنون 32سال دارد. او در این رابطه به «ابتکار» میگوید: «من و همسرم سال87 عقد کردیم، در آن زمان هنوز به اندازه حالا همه در مورد شروط ضمن عقد اطلاعات نداشتند و هنگامی که متوجه شدند توانسته ام دفتردار را راضی به نوشتن شروط ضمن عقد کنم، تعجب کردند. آن موقع در ازای نگرفتن مهریه و با توضیحات برای دفتردار توانستم این شروط را در عقدنامه اضافه کنم اما یکی دیگر از دوستانم که چند سال پس از من ازدواج کرد این شروط را هنگام عقد مطرح نکرد.»
این شهروند توضیح میدهد: «هنگام عقد دوستم با او در مورد اهمیت شروط ضمن عقد صحبت و به او پیشنهاد کردم حداقل حق طلاق را بگیرد، اما به دلیل اینکه خانواده خودش و همسرش تعصب زیادی داشتند حتی آن را مطرح نکرد و با مهریه سنگین و به طور کاملا سنتی ازدواج کرد. اکنون به مشکل برخورده اند و همسرش او را کاملا تحت کنترل قرار داده و حتی نمیتواند با دوستان نزدیکش ارتباط داشته باشد، من هم به صورت پنهانی با او در تماس هستم. او در تلاش است با راضی کردن همسرش در ازای بخشیدن مهریه، حق طلاق دریافت کند. چند روز پیش که توانسته بود با زحمت زیاد شوهرش را راضی کند به 2دفتر اسناد رسمی مراجعه کردند که هر 2مدعی شدند فقط در صورتی این شرایط را ثبت میکنند که یکی از اعضای خانواده زن حضور داشته باشد. مادر دوستم حاضر به آمدن نشده بود و من آدرس دفترخانه ای که بدون سنگ اندازی این شروط را ثبت کنند، از یکی از وکلا پرسیدم. آنها نتوانستند همان روز به دفترخانه مراجعه کنند و نمیدانم دیگر چه زمانی بتواند شوهرش را راضی کند دوباره برای ثبت حق طلاق به دفترخانه مراجعه کنند. خودم از اینکه هنگام ازدواج شروط ضمن عقد را مطرح و ثبت کردم اصلا پشیمان نیستم و اگر دوباره نیز به عقب برگردم درصورتی که این شروط وجود نداشته باشد از ازدواج میترسم و هرکس کمی با این مشکلات آشنا باشد هنگام ازدواج بیگدار به آب نمیزند.»
تو مرد نیستی
«ناهید» میگوید: «از نظر قانونی دفترخانهها اجازه چنین کاری ندارند و باید شروط را ثبت کنند اما از این کار سرباز میزنند. گاهی بعضی از سردفترها به آقایانی که به همراه همسران‌شان برای شروط ضمن عقد مراجعه میکنند، میگویند تو مردی که میخواهی امور زندگیات را بدهی دست خانم‌ات؟»
در این میان، هدی عمید، وکیل پایه یک دادگستری درباره اهمیت شروط ضمن عقد به «ابتکار» میگوید: «ساختار خانواده از 50سال پیش تاکنون تغییر زیادی کرده است و نقش مرد از نانآور بودن و زن از انجام کارهای خانه و بچهداری تغییر زیادی کرده است اما ساختار قانون فعلی متناسب همان خانواده 50سال پیش است و با تغییرات ساختار خانواده، بهروز نشده است اما همین قوانین فعلی این امکان را میدهد که هنگام عقد یا پس از آن شروطی که مغایر با قوانین آمره و شرع نباشد را به عقدنامه افزود و قرارداد حقوقی ازدواج را براساس نیازهای جامعه و خانواده خود تنظیم کند.»
ثبت حداقل 2شرط وکالت در دفاتر
به گفته عمید، «اگر زنی فکر میکند اجازه انتخاب شغل یا ادامه تحصیل که پس از ازدواج در دست همسر اوست، ایجاد محدودیت میکند و یا مردی معتقد است که مهریه تبعیض علیه آنها است، میتواند از شروط ضمن عقد استفاده کند. شروط ضمن عقد طبق قاعده باید در انتهای عقدنامه و در قسمت «سایر شرایط» و با الفاظ دقیق و حقوقی ذکر شود. تمام شروطی که هنگام عقد به صورت ذکر شده در عقدنامه قید شوند لازمالاجرا هستند اما به دلیل اتفاقاتی که چند سال اخیر رخ داده و واکنشهایی که برخی قضات یا اداره گذرنامه نشان دادهاند، وکلا پیشنهاد میکنند حداقل 2شرط وکالت در طلاق و وکالت در خروج از کشور در دفاتر اسناد رسمی نیز ثبت شود.»
این وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به اینکه اگر این شروط حتی در هنگام عقد نیز ثبت نشده‌اند هر زمان بعد از عقد میتوان اقدام به ثبت آنها کرد، میگوید: «افرادی که پس از عقد تصمیم به ثبت این شروط میگیرند الزاما باید به دفاتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کنند زیرا دفاتر ازدواج مجاز به افزودن چیزی به عقدنامه نیستند.»
حوصله دردسر نداریم
وی درباره سنگ اندازیهایی که دفترداران برای ثبت این شروط هنگام مراجعه زوجین به آنها میکنند، ادامه میدهد: «گاهی برخی از دفاتر اسناد رسمی از ثبت این شروط خودداری میکنند و به داماد یادآوری میکنند که آیا میداند چه کاری دارد انجام میدهد؟ گاهی شروع به نصیحت میکنند و به آقایان میگویند شما می‌توانستی هر وقت میخواهی همسرت را طلاق بدهی، الان او هم میتواند هر زمان خواست طلاق بگیرد و او را دچار تعارض میکنند. اگر با این دفترخانه ها صحبت کنیم، میگویند اگر این شروط را ثبت کنیم ممکن است اگر زوج به مشکل خوردند، مرد بیاید و بگوید چرا این شروط را ثبت کردید و من راضی نبودم یا اگر طرفین درخواست ابطال سند را داشته باشند که ابطال این اسناد بسیار ضعیف است، دفترخانه را به دادگاه میکشند و ما حوصله دردسر نداریم.»
عمید توضیح میدهد: «گاهی حتی در دفاتر اسناد رسمی و یا ازدواج راهنمایی های غلط میکنند و میگویند حتی اگر این شروط ثبت شوند اعتبار قانونی ندارند و یا متنی که زوج با هماهنگی وکیل آماده کرده است را دستکاری میکنند و کلمات را طوری تغییر میدهند که از اعتبار آن کاسته شود یا درخواست حضور 2شاهد از خانواده خانم هنگام ثبت شروط ضمن عقد را میکنند که غیرقانونی است. حتی گاهی دفاتر اسناد رسمی و یا ازدواج با ادعای اینکه این اسناد پیچیده است درخواست مبلغ اضافهتری را بابت ثبت میکنند که نباید پرداخت شود.»
در صورت خودداری دفتردار چه کار کنیم؟
این وکیل پایه یک دادگستری در پاسخ به این سوال که در مقابل اقدامات غیرقانونی دفترداران، زوجین چه اقداماتی میتوانند انجام دهند، میگوید: «طبق ماده30 قوانین دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران، این دفترخانه ها موظف به تنظیم اسنادی هستند که مراجعان درخواست میکنند مگر اینکه در تعارض با قوانین کشور باشد که در آن صورت نیز مکلف اند دلیل خودداری را به‌طور کتبی به مراجعه‌کننده اعلام کنند که همان کاغذ کتبی میتواند مبنای شکایت از دفترخانه ها قرار گیرد. با این توضیح که باید به دفتر نظارت و بازرسی کانون سردفترداران و دفتریاران مراجعه و شکایت کنند.»
وی با بیان اینکه روزبه روز خودداری سردفتران از ثبت این شروط کاهش مییابد، ادامه میدهد: «در چند سال اخیر آنچه از مراجعان و تماس با دفترداران دریافته ام این بوده است که با افزایش زوجهایی که مطالبه گر شروط ضمن عقد هستند، دفاتر اسناد رسمی نیز آشنایی بیشتری با این شروط پیدا کرده اند و میزان مخالفت آنها با ثبت این شروط کاهش یافته است اما بهترین توصیه ای که میتوانیم به زوجهای در شرف ازدواج کنیم این است که پیش از مراجعه به دفترخانه از اینکه این شروط را ثبت میکنند، اطمینان حاصل کنند. همچنین متن موردنظر را با مشورت یک وکیل تنظیم کنند.»
همه این اظهارات درحالی است که افزایش سن ازدواج و همچنین آمار طلاق در کشور نشان‌دهنده این موضوع است که قوانین قدیمی نیاز به اصلاح دارند و اگر قوانین بتواند حمایت بیشتری از هر کدام از زوجین هنگام ازدواج و طلاق داشته باشد، آسودگی بیشتری برای شروع زندگی مشترک حاصل خواهد شد و به دنبال آن روند ازدواج را تسهیل خواهد کرد. ضمن اینکه از آنجایی که خودداری دفترخانهها از ثبت شروط ضمن عقد اقدامی غیرقانونی است به‌نظر می‌رسد دستگاه‌های نظارتی در این زمینه کار خود را به‌خوبی انجام نداده‌اند که همین نیز جای تامل و بررسی از سوی آنها دارد.
نظر شما